Leden van de organiserende projectgroep presenteren bij museum De Scheper in Eibergen het logo. Van links naar rechts: Herman Schepers, Marjo van Nes, Arend Heideman, Wim Winkeldermaat, Henk Sieben en Gezien Schuur. Op de foto ontbreekt Peter Sluiter. 

De viering van 350 jaar Achterhoek in het jaar 2018 heeft brede steun verworven. Van allerlei kanten is enthousiast gereageerd en ingehaakt op de plannen hiervoor van een projectgroep. Die vestigt de aandacht op het jaar 1668, dat is genoemd als het ontstaansjaar van de streeknaam. Toen publiceerde de dichter Willem Sluiter zijn bekendste dichtregels: “Waer iemant duisent vreugden soek,/ Mijn vreugt is in dees’ achter-hoek.” Hoewel de streeknaam hier niet aan is ontleend, bestaat er wel indirect een verband mee.

Door de projectgroep zelf georganiseerde activiteiten hebben, mede door de omgeving waarin Sluiter werd geboren (Neede, in 1627) en woonde en werkte (Eibergen, waar hij predikant was van 1653 tot 1673)  voor een groot deel plaats in de gemeente Berkelland. Op en rond de open monumentendagen. De opening van het feestjaar raakt echter vanaf de eerste dag van 2018 de gehele Achterhoek. En niet volwassenen, of mensen met grijze haren gaan voorop, maar met Achterhoekse jeugd is al de aftrap verricht. De culturele Stichting Bie Winkels uit Gelselaar heeft met dichter,  journalist en natuurkenner Sander Grootendorst een groot poëzieproject gepresenteerd voor de oudste groep(en) van alle Achterhoekse basisscholen. Grootendorst nam recent al het initiatief voor vertalingen van de beroemde Achterhoek-regels van Sluiter en wil dit jaar ook nog een gedicht van Sluiter vertalen in het Duits. Met een brochure wordt hierbij ook achtergrondinformatie over de dichter gegeven in deze taal.

Logo gepresenteerd

Als officieel startsein voor de eigen activiteiten heeft de initiatiefgroep dinsdag 2 januari bij museum De Scheper, bezitter van de grootste collectie ter wereld met Sluiters werken, een spandoek opgehangen met het officiële logo. Hier is in witte letters op een grijze ondergrond ‘350 jaar Achterhoek’ gedrukt. In het ovaal van het kapitale laatste cijfer is het geschilderde portret van Willem Sluiter verwerkt. De projectgroep wil graag een stimulans vormen voor activiteiten van anderen, maar kiest er voor dit iedereen op de eigen manier en op eigen kracht te laten doen. Zo krijgt iedereen een kans  en wordt de organisatie niet te log.

Thema ‘Cultuurzomer Achterhoek’

Uit de culturele hoek ontving de initiatiefgroep in november al een verheugende mededeling van de regio- en projectcoördinator Achterhoek Toerisme, Liesbeth Schepers. Zij liet weten dat ze in het kader van  ‘Cultuurzomer Achterhoek’ 2018 als jaarthema ook ‘350 jaar Achterhoek’ heeft gekozen. Vanuit Rekken werd gemeld dat het dahliaveld bij de Piepermolen, dat dienst doet voor het jaarlijkse corso in de zomer, ook dit thema krijgt. De fotoclub Berkelland vormde, geïnspireerd door het begrip ‘sluitertijd’, een werkgroep, die  mogelijkheden onderzoekt voor activiteiten dit jaar. In april wijdt de Historische Vereniging Borculo een ledenvergadering aan dit thema en laat er dan ook over publiceren in haar periodiek Borklose Maote. Een striptekenaar zocht contact om te onderzoeken of een moderne reactie op Sluiters werk is te geven en een popgroep bood al haar diensten aan voor een optreden bij bepaalde gelegenheden.  Ook het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers wil dit jaar met een activiteit aandacht schenken aan dit Achterhoekse onderwerp. En de particuliere site www.willemsluiter.nl helpt in het jubileumjaar als informatiepunt.

Boek en kunstwerken

In nauw overleg met het comité open monumentendag Berkelland en met de gemeente Berkelland heeft de initiatiefgroep al in een vroeg stadium plannen opgesteld en uitgewerkt voor de opening van de monumentendagen op vrijdag 7 september in de Oude Mattheüskerk in Eibergen, waar Sluiter predikant was. In samenwerking met de Historische Kring Eibergen en als themanummer in boekvorm van het orgaan Old Ni-js verschijnt die dag de uitgave ‘Van achter-hoek tot Achterhoek’, waaraan deskundige auteurs meewerken. Museum De Scheper in Eibergen opent op deze dag een expositie. Deze toont naast werk van Sluiter geschilderde portretten van hem en prenten van de ook met de Achterhoek verbonden etser en dichter Jan Luyken, die bundels  van Sluiter heeft geïllustreerd. Op verzoek van de initiatiefgroep maakt beeldhouwer Anton ter Braak uit Noordijk ontwerpen van kunstwerken in Eibergen (via de Task Force voor het centrum van deze plaats) en Neede (in overleg met Historische Kring), ter herinnering aan deze Achterhoekse dichter.

Comité van aanbeveling

Hoewel de initiatiefgroep zelf sterk is gericht op activiteiten in de gemeente Berkelland is vanaf het begin ook gezocht naar verbreding tot de totale Achterhoek en naast aandacht geven aan cultuur en historie ook aan allerlei andere aspecten, zoals de bestuurlijke wereld. Mede om hieraan uitdrukking te geven is ook een breed samengesteld comité van aanbeveling gevormd. Hierin hebben de volgende personen zitting genomen: (hier in alfabetische volgorde genoemd) Thijs van Beem, oud-burgemeester van Winterswijk en Neede (geboorteplaats Sluiter); Hein Bloemen, oud-burgemeester van gemeente Berkelland; Henk Kamp, was vele jaren minister en is oud-wethouder van Borculo; Hans Keuper, liedjeszanger en tekstdichter en frontman van de band Boh Foi Toch; Arie Ribbers, was radiopresentator Omroep Gelderland en is nog eindredacteur Naober; Femia Siero, directeur Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers en Jacobus Trijsburg, oud-directeur van Stichting Gelders Erfgoed.

De Achterhoek viert volgend jaar, 2018, met een groot aantal activiteiten dat de dichter Willem Sluiter 350 jaar geleden zijn leefomgeving al zo noemde. De streeknaam is te beluisteren in zijn bekendste dichtregels: “Waer iemant duisent vreugden soek,/ Mijn vreugt is in dees’ achter-hoek.” Sluiters regels werden in 1668 gepubliceerd. Ze staan onopvallend tussen de vele regels van het gedicht Eensaem Huis- en Winter-Leven, dat 450 coupletten van 4 regels omvat.

INITIATIEFNEMER. Gelders archiefinspecteur Bennie te Vaarwerk uit Eibergen nam in het voorjaar het initiatief voor dit verjaardagsfeest. Hij is een groot kenner van de geschiedenis van de 17e eeuw van het Achterhoekse deel van Gelderland. De laatste jaren kreeg hij ook steeds meer interesse voor het werk van Willem Sluiter en de geschiedenis hier omheen. Deelname aan een Sluiter-ochtend in april dit jaar in Eibergen brachten zijn plannen voor een groot feest in een stroomversnelling.

Op de door Sluiter-kenner Arend Heideman uit Gelselaar georganiseerde ontmoeting van een poëziekring kwam Te Vaarwerk in contact met een verre nazaat van de dichter en dominee, Peter Sluiter uit Amsterdam. Ook vertegenwoordigers van museum De Scheper in Eibergen, die de grootste collectie ter wereld van Sluiter’s werk bezit, waren nauw betrokken bij deze bijeenkomst. Besloten werd spoedig hierna vanuit deze groep mensen verder te werken aan plannen voor een culturele en historische viering in 2018.

ENTHOUSIASTE REACTIES.  De initiatiefgroep voor de viering van 350 jaar Achterhoek richt zich in eerste instantie op de gemeente Berkelland, Eibergen en museum De Scheper en activiteiten rond de open monumentendag in deze gemeente begin september volgend jaar. Inmiddels zijn echter ook andere streekbewoners al zo enthousiast geraakt dat ze op eigen wijze en met eigen activiteiten aansluiting hebben gezocht bij de plannen die in Eibergen zijn ontstaan. De initiatiefnemers zijn hier blij mee en hopen dat de komende maanden nog veel meer activiteiten worden ontwikkeld rond Willem Sluiter en de Achterhoek.

PLAN PLAQUETTE IN EIBERGEN. Nu al ligt vast dat in september volgend jaar een boekje zal verschijnen over 350 jaar Achterhoek. Hard gewerkt is ook al aan een expositie van kunstwerken die betrekking hebben op Willem Sluiter en zijn werk. Een ander belangrijk plan is in Eibergen als eerbetoon aan Willem Sluiter, die hier van 1653 tot 1673 predikant was, een plaquette van hem te plaatsen.

IN NEEDE GEBOREN, IN ZWOLLE OVERLEDEN. Willem Sluiter werd in 1627 Neede geboren. Aan het eind van zijn leven nam hij nog een beroep aan naar Rouveen. In Zwolle, waar hij een zwager bezocht die arts was, is hij in 1673 overleden. Ter herinnering aan hem is in 2013 een plaquette aangebracht in de Grote of Sint-Michaëlskerk in Zwolle, waar hij is begraven. Beeldhouwer Anton ter Braak uit Noordijk vervaardigde dit kunstwerk. Willem Sluiter is bekend om zijn lofzang op het eenvoudige plattelandsleven, zijn poëzie van het wel-sterven en gerichtheid naar de hemel, waar ook zijn kleine leeuwerik jubelend naar opstijgt. Hij gebruikte niet alleen als eerste de naam Achterhoek, maar is ook de belangrijkste Berkeldichter. Sluiters werk, waarin de geest van de Moderne Devotie doorklinkt, was een paar eeuwen zeer populair. Het is vele malen herdrukt.