Achterhoekse dichter en dominee door boek weer in beeld

Van inks naar rechts: Portret dat Pieter van Anraadt schilderde van Sluiter, bekendste van negen prenten van etser Jan Luyken in Sluiterbundels, borstbeeld van Sluiter bij kerk in Neede, waar hij werd geboren en plaquette van hem in Zwolse kerk, waar hij werd begraven. Beide vervaardigd door beeldhouwer Anton ter Braak. 

Wie was Willem Sluiter? Een Achterhoekse dichter en dominee. Hij werd op 22 maart 1627 geboren in een huis tegenover de kerk in Neede, in een tijd van oorlogen. Een in 2022 onthuld borstbeeld van hem naast deze Grote Kerk herinnert aan hem. In de periode 1653-1673 was Sluiter voorganger in Eibergen. Aan het eind van zijn leven nam hij nog een beroep aan naar Rouveen. In Zwolle, waar hij een zwager bezocht die arts was, is hij in december 1673 overleden. Hij werd hier begraven in de Grote of Sint-Michaëlskerk, waar ter herinnering in 2013 een plaquette met zijn portret is aangebracht.

Lofzang op eenvoudige plattelandsleven

Willem Sluiter is bekend om zijn lofzang op het eenvoudige plattelandsleven, zijn poëzie van het wel- sterven en gerichtheid naar de hemel, waar ook zijn kleine leeuwerik jubelend naar opstijgt. Zijn bekendste en vaak geciteerde regels zijn: Waer iemant duisent vreugden soek / Mijn vreugt is in dees’ achter-hoek. Hoewel de streeknaam Achterhoek hier niet aan is ontleend, is er indirect wel duidelijk sprake van een verband.

Sluiters werk was zo populair dat het vele malen is herdrukt. Museum de Scheper in Eibergen bezit hiervan de grootste collectie ter wereld: ruim 130 van de 163 verschillende edities. Hoe kan het dan dat geen boek meer over hem in de boekhandel is te verkrijgen en dat hij al bijna was vergeten? vroeg journalist, schrijver over geschiedenis en cultuurhistorie en poëzieliefhebber Arend Heideman zich in 2007 af. Uit verwondering hierover publiceerde hij het boek Willem Sluiter anno nu; De kleine leeuwerik.

Boek Heideman bracht ommekeer

Heidemans boek inspireerde tot een groot aantal nieuwe activiteiten, bracht een ommekeer. In 2018 is uitgebreid Willem Sluiter en 350 jaar Achterhoek gevierd. Even later is een naar hem genoemde prijs voor de Achterhoek ingesteld. Zie https://willemsluiterprijs.nl/.

Op de speurtocht naar materiaal over Sluiter werd achterhaald waar het origineel van een Sluiter-portret, dat in particulier bezit is, zich bevond. Dit schilderij heeft een grote rol gespeeld bij het weer in beeld brengen van de dichter. Het kunstwerk wordt toegeschreven aan Pieter van Anraadt (1635- 1678). Tot dan waren alleen afbeeldingen in zwart-wit bekend. Door het boek kwam het ook in kleur beschikbaar. Van de kunstenaar wordt verondersteld dat hij in de leer is geweest bij Gerard ter Borch en dat hij vanaf 1654 in Deventer woonde.

Levensbeschrijving en typerende dichtregels en liederen

Willem Sluiter anno nu biedt naast een beknopte levensbeschrijving een toelichting op Sluiters werk. Er zijn prachtige illustraties in afgedrukt, ontleend aan negen prenten van etser en dichter Jan Luyken uit zjjn bundels. Bovendien zij er mooie, bekende, typerende en ontroerende gedichten en liederen van de nauw met de gemeente Berkelland verbonden predikant, die ook de belangrijkste Berkeldichter is. Door te klikken op de volgende links kunt u hiervan kennis nemen.

• Tekst boek Willem Sluiter; De kleine leeuwerik van Arend J. Heideman uit 2007
• Mooie regels van Willem Sluiter vooraf  
• Eybergse Nacht-wake, Het daget uyt den Oosten en ’t Hemelsch Jerusalem, van Willem Sluiter
• Dichtersvogels: Op het zingen van den Leeuw’rik en Op het gezang van de Nachtegael, van Willem Sluiter
• Fragmenten uit Buiten-Leven van Willem Sluiter
• Aan Eibergen en buurtschappen; W. SLUITERS VREUGD- En LIEFDE-SANGEN. Enkele coupletten
• Gesangen van Willem Sluiter, een kleine selectie

Van links naar rechts: Boek uit 2007 over Sluiter, in 2018 verschenen boek bij viering Willem Sluiter en 350 jaar Achterhoek, Logo Willem Sluiter Prijs en penning bij deze prijs, met op de achtergrond de Oud Mattheuskerk in Eibergen, waar Sluiter voorging.