Leerlingen van de Leeuwerikschool in Neede, een streekschool voor speciaal onderwijs, kunnen de komende maanden op feestelijke wijze deelnemen aan culturele projecten. Dit is te danken aan het kunstwerk dat in deze plaats verrijst ter herinnering aan de hier geboren dichter Willem Sluiter (1627-1673). Hij werd ook wel de ‘kleine leeuwerik’ genoemd, naar de in deze omgeving vrijwel verdwenen vogel, die jubelend opstijgt naar de hemel.

Het door Anton ter Braak te vervaardigen borstbeeld wordt onthuld op 22 maart, Sluiters geboortedag en het begin van de lente. Het beeld op een sokkel van Bentheimer zandsteen komt te staan aan Nieuwstraatzijde van de Grote Kerk in Neede, tegenover zijn geboorteplek.

Enthousiast

Sluiters leeuweriklied bracht de initiatiefnemers voor het kunstwerk op het idee de Leeuwerikschool op en rond die voor de streek belangrijke dag een hoofdrol te geven. Om hiermee aandacht te vestigen op deze school voor zeer moeilijk lerende kinderen en een interessant aspect van de dichter. Het schoolteam reageerde enthousiast. Net als beeldhouwer Anton ter Braak (die heeft gewerkt op deze school), de uit Neede afkomstige saxofonist Bennie Waanders en dichter, journalist en natuurkenner Sander Grootendorst uit Zutphen. Zij verlenen er medewerking aan.

Dit kunstzinnige drietal heeft inmiddels met het schoolteam en het comité voor het kunstwerk van Sluiter overleg gehad. Afgesproken is het programma uit te laten monden in een feestelijke week met zang, muziek, poëzie en een expositie in de kerk. Uiteraard komt de leeuwerik hierin centraal te staan.

Toren Needse Berg

Naar het voorkomen van de leeuwerik in het werk van Willem Sluiter wordt in Neede ook verwezen bovenin de natuurobservatietoren op de Needse Berg. Daar hangt sinds 2018 een modern leeuwerikgedicht van Sander Grootendorst. Hij liet zich inspireren door Sluiters lied ‘Op het zingen van den Leeuw’rik’ en verwerkte er ook vier regels in van hem.

Sluiters werk was enkele eeuwen zeer populair en is vaak herdrukt. Aan de hand van zijn lied over de leeuwerik kreeg hij drie eeuwen na zijn aantreden als dominee in Eibergen, in 1953, ook herwaardering als dichter. Van taal- en letterkundige dr. Klaas Heeroma (als dichter bekend onder de naam Muus Jacobse). Hij wees erop hoe Sluiter zich hierin tekende “in zijn vreugde over de vrije natuur, zijn zangdrift en zijn hemelverlangen”.

Hans Keuper werd tot tranen toe geroerd door cadeau van fan bij het winnen van de Willem Sluiter prijs: een 334 jaar oud boek van Achterhoek-boegbeeld Willem Sluiter. Zie verhaal met filmpje hierover van De Gelderlander door te klikken op dit bericht.

Hans Keuper heeft als eerste de Willem Sluiter Prijs gewonnen. Juryvoorzitter Diana Abbink maakte dit zaterdag 18 september 2021 in de Oude Mattheuskerk in Eibergen bekend. Zij noemde hem “een boegbeeld voor de Achterhoekse taal en cultuur”.  Keuper ontving uit haar handen de prijs, die bestaat uit 5000 euro en een door de beeldhouwer Anton ter Braak vervaardigde penning.

De prijs is bedoeld voor een persoon, personen, vereniging, stichting, organisatie of bedrijf die de Achterhoek op een positieve manier voor het voetlicht heeft/hebben gebracht. Keuper was één van de tien genomineerden hiervoor. In 1990 richtte hij de band Boh Foi Toch op die landelijk bekend werd. Daarnaast organiseert hij samen met zijn vrouw Rita de Achterhoek Spektakel Toer en helpt hij bij het organiseren van andere regionale evenementen.

Naast 5000 euro ontvangt de winnaar van de Willem Sluiter Prijs een door beeldhouwer Anton ter Braak vervaardigde penning waarop een beeld van het Achterhoekse landschap en een beeltenis van de dichter Willem Sluiter zijn te zien. Als randschrift zijn de bekende ‘achter-hoek’-regels gegraveerd. Voor meer informatie zie de site www.willemsluiterprijs.nl. 

Willem Sluiters geboortehuis stond aan de Nieuwstraat (nu nummer 15; het witte pand rechts). Tegen de zijgevel van Grote Kerk van de Protestantse Gemeente te Neede, tegenover de geboorteplek, komt volgend jaar een kunstwerk ter herinnering aan hem te staan.

Beeldhouwer Anton ter Braak kan al aan de slag met vervaardiging van een ontwerp voor het kunstwerk ter herinnering aan dichter en dominee Willem Sluiter (1627-1673) bij zijn geboorteplek in Neede. Het initiatief hiervoor wordt al breed gesteund. Aan plannen voor de onthulling op 22 maart (Sluiters geboortedag) is inmiddels ook hard gewerkt.

De drie initiatiefnemers, Mans Koster, Dinant Rohaan en Arend Heideman, zijn enorm blij dat binnen twee maanden na bekendmaking van het plan van hun comité al ruim financiële steun is toegezegd. Naast de stichtingen Fonds 1819 en De Roos-Gesink dragen ook de Historische Kring Neede, de Stichting Het Plantenfonds en Stichting tot Instandhouding en Behoud Needse Beelden bij. Van een paar aangeschreven fondsen wordt nog een besluit verwacht.

Sluiters geboortehuis stond aan de Nieuwstraat (nu nummer 15), tegenover de oude Caecilia-kerk (Grote Kerk), van de Protestantse Gemeente te Neede. Zijn werk was enkele eeuwen zeer populair. Het plan voor een kunstwerk wordt vanaf het begin gedragen door belangrijke instellingen in Neede, zoals de lokale VVV (Stichting TIP Neede), die als opdrachtgever fungeert en de kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente Neede, die hiervoor grond naast de kerk (Nieuwstraatzijde) beschikbaar willen stellen.

Ter Braak aangewezen kunstenaar

Al enige jaren leeft bij geïnteresseerden in (cultuur)historie de wens Sluiters geboorteplek te markeren met een blijvende herinnering. Het organiserende comité koos voor een borstbeeld op een sokkel van Bentheimer zandsteen – eeuwen lang in de vorm van doopvonten, waterputten en bouwmateriaal gebruikt – naast de kerk, tegenover de geboorteplek.

Het organiserende comité ziet in Anton ter Braak, die is geboren in Neede en woont en werkt in het Noordijkerveld, de aangewezen kunstenaar. Hij schiep vaker naar het geschilderde portret van Sluiter werk: een Sluiterplaquette voor de Grote of Sint Michaëlskerk in Zwolle, waar de dichter is begraven, en ook de penning bij de Willem Sluiter Prijs.

Hoofdrol voor Sluiters leeuwerik

Het programma voor de onthulling van het kunstwerk ter herinnering aan Willem Sluiter is nog volop in ontwikkeling. Maar nu al kan worden verklapt dat voor een verdere verbreding van dit culturele initiatief de door Sluiter bezongen leeuwerik, die jubelend opstijgt, maar in de Achterhoek vrijwel is verdwenen, een hoofdrol krijgt. Dit sluit ook aan bij het moderne Sluitergedicht van Sander Grootendorst bovenin de natuurobservatiepost op de Needse Berg..

In zijn periode als predikant in het naburige Eibergen van 1653 tot 1673 ontwikkelde Willem Sluiter zich als dichter. Hij hief een lofzang aan op het eenvoudige plattelandsleven en zijn bekende dichtregels over dees' achter-hoek zijn vaak in verband gebracht met de streeknaam Achterhoek.