Hans Keuper heeft als eerste de Willem Sluiter Prijs gewonnen. Juryvoorzitter Diana Abbink maakte dit zaterdag 18 september 2021 in de Oude Mattheuskerk in Eibergen bekend. Zij noemde hem “een boegbeeld voor de Achterhoekse taal en cultuur”.  Keuper ontving uit haar handen de prijs, die bestaat uit 5000 euro en een door de beeldhouwer Anton ter Braak vervaardigde penning.

De prijs is bedoeld voor een persoon, personen, vereniging, stichting, organisatie of bedrijf die de Achterhoek op een positieve manier voor het voetlicht heeft/hebben gebracht. Keuper was één van de tien genomineerden hiervoor. In 1990 richtte hij de band Boh Foi Toch op die landelijk bekend werd. Daarnaast organiseert hij samen met zijn vrouw Rita de Achterhoek Spektakel Toer en helpt hij bij het organiseren van andere regionale evenementen.

Naast 5000 euro ontvangt de winnaar van de Willem Sluiter Prijs een door beeldhouwer Anton ter Braak vervaardigde penning waarop een beeld van het Achterhoekse landschap en een beeltenis van de dichter Willem Sluiter zijn te zien. Als randschrift zijn de bekende ‘achter-hoek’-regels gegraveerd. Voor meer informatie zie de site www.willemsluiterprijs.nl. 

Willem Sluiters geboortehuis stond aan de Nieuwstraat (nu nummer 15; het witte pand rechts). Tegen de zijgevel van Grote Kerk van de Protestantse Gemeente te Neede, tegenover de geboorteplek, komt volgend jaar een kunstwerk ter herinnering aan hem te staan.

Beeldhouwer Anton ter Braak kan al aan de slag met vervaardiging van een ontwerp voor het kunstwerk ter herinnering aan dichter en dominee Willem Sluiter (1627-1673) bij zijn geboorteplek in Neede. Het initiatief hiervoor wordt al breed gesteund. Aan plannen voor de onthulling op 22 maart (Sluiters geboortedag) is inmiddels ook hard gewerkt.

De drie initiatiefnemers, Mans Koster, Dinant Rohaan en Arend Heideman, zijn enorm blij dat binnen twee maanden na bekendmaking van het plan van hun comité al ruim financiële steun is toegezegd. Naast de stichtingen Fonds 1819 en De Roos-Gesink dragen ook de Historische Kring Neede, de Stichting Het Plantenfonds en Stichting tot Instandhouding en Behoud Needse Beelden bij. Van een paar aangeschreven fondsen wordt nog een besluit verwacht.

Sluiters geboortehuis stond aan de Nieuwstraat (nu nummer 15), tegenover de oude Caecilia-kerk (Grote Kerk), van de Protestantse Gemeente te Neede. Zijn werk was enkele eeuwen zeer populair. Het plan voor een kunstwerk wordt vanaf het begin gedragen door belangrijke instellingen in Neede, zoals de lokale VVV (Stichting TIP Neede), die als opdrachtgever fungeert en de kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente Neede, die hiervoor grond naast de kerk (Nieuwstraatzijde) beschikbaar willen stellen.

Ter Braak aangewezen kunstenaar

Al enige jaren leeft bij geïnteresseerden in (cultuur)historie de wens Sluiters geboorteplek te markeren met een blijvende herinnering. Het organiserende comité koos voor een borstbeeld op een sokkel van Bentheimer zandsteen – eeuwen lang in de vorm van doopvonten, waterputten en bouwmateriaal gebruikt – naast de kerk, tegenover de geboorteplek.

Het organiserende comité ziet in Anton ter Braak, die is geboren in Neede en woont en werkt in het Noordijkerveld, de aangewezen kunstenaar. Hij schiep vaker naar het geschilderde portret van Sluiter werk: een Sluiterplaquette voor de Grote of Sint Michaëlskerk in Zwolle, waar de dichter is begraven, en ook de penning bij de Willem Sluiter Prijs.

Hoofdrol voor Sluiters leeuwerik

Het programma voor de onthulling van het kunstwerk ter herinnering aan Willem Sluiter is nog volop in ontwikkeling. Maar nu al kan worden verklapt dat voor een verdere verbreding van dit culturele initiatief de door Sluiter bezongen leeuwerik, die jubelend opstijgt, maar in de Achterhoek vrijwel is verdwenen, een hoofdrol krijgt. Dit sluit ook aan bij het moderne Sluitergedicht van Sander Grootendorst bovenin de natuurobservatiepost op de Needse Berg..

In zijn periode als predikant in het naburige Eibergen van 1653 tot 1673 ontwikkelde Willem Sluiter zich als dichter. Hij hief een lofzang aan op het eenvoudige plattelandsleven en zijn bekende dichtregels over dees' achter-hoek zijn vaak in verband gebracht met de streeknaam Achterhoek.

De Sluiterboom bij Kulturhus ’t Stieltje in Haarlo opent de spirituele route vanuit dit dorp.

De heerlijkheid Borculo, de schrijvende meester H.W. Heuvel en dichter en dominee Willem Sluiter vervullen een prominente rol in twee nieuwe spirituele routes langs de Berkel, voor wandelaars en fietsers. Protestantse gemeente De Wijngaard haakt hiermee in op een grensoverschrijdend Berkelproject. Eén route (16,5 km) voert vanuit Borculo naar Geesteren en de andere (19 km) vanuit Haarlo via Neede naar Borculo. Beide routes doen Borculo aan en zijn zo goed te combineren.

Initiatiefnemers voor deze lokale routes langs spirituele plekken zijn Frans Josef Menker uit Gescher en Roel Heij uit Eibergen. Zij schakelden hierbij plaatselijk kerken in. De routes zijn bedoeld voor zowel eigen inwoners als toeristen.

Verkrijgbaar bij toeristische informatiepunten

Van beide routes zijn 2500 exemplaren gedrukt. Ze zijn kosteloos verkrijgbaar bij toeristische informatiepunten in beide landen langs de Berkel en via huidige spirituele plekken in deze omgeving, zoals kerken als die geopend zijn buiten de erediensten om. Ook langs digitale weg zijn de routes te volgen. Via de app Spacetime LAYERS en een pdf-vorm komt nog beschikbaar via de site over de Berkel (Een rivier die verbindt: (https://dieberkel.eu/2021/03/04/spirituelle-orte-entlang-der-berkel/.)

De eerste spirituele routes werden gepubliceerd in het kader het Berkelfestival 2019. Tien routes, vijf in Nederland en vijf in Duitsland, worden financieel ondersteund door het project ‘De Berkel Een rivier verbindt 2018-2020’ van de Berkelgemeenten en het waterschap Rijn en IJssel. De ene route die hieruit bekostigd kon worden voor de voormalige Borculo bleek niet voldoende om het gehele gebied te bestrijken. Protestantse gemeente De Wijngaard nam daarop de kosten van een tweede route voor haar rekening.

Vrijwilligers met kennis van historie

Voor het ontwikkelen van de routes werden twee vrijwilligers ingeschakeld met een grote kennis van de plaatselijke historie: voorzitter Peter Nieuwenhuis van de Historische Vereeniging Borculo en Arend Heideman uit Gelselaar. Als starpunt kozen zij voor de Heerlijkheid Borculo, die een min of meer zelfstandige heerlijkheid was binnen het vorstbisdom Münster.

De route vanuit Borculo begint bij de Sint Joriskerk in Borculo en vestigt bij museumboerderij De Lebbenbrugge de aandacht op H.W. Heuvel, de poëtisch ingestelde schrijver, die schoolhoofd was en maatschappelijk en kerkelijk zeer actief.

De route vanuit Haarlo staat in het teken van (Berkel)dichter en dominee Willem Sluiter (1627-1673), die een opmerkelijke verhouding had tot rooms-katholieken. De Sluiterboom bij Kulturhus ’t Stieltje, kerk De Kluntjespot en het door Sluiter bezongen verdwenen kapelletje van Haarlo openen de route.

Het comité voor een herinnering aan Willem Sluiter in Neede ziet in de beeldhouwer Anton ter Braak (tweede van links) de aangewezen persoon voor het vervaardigen van een kunstwerk bij zijn geboorteplek. Recent bezocht het drietal (links Mans Koster, rechts Dinant Rohaan en tweede van rechts Arend Heideman) hem in zijn atelier in het Noordijkerveld.

Dichter en dominee Willem Sluiter (1627-1673) is geboren in Neede, maar op deze plek herinnert niets aan hem. Tot verdriet van enkele actieve streekgenoten, met interesse voor de cultuur en de historie. Zij vormden recent een klein comité om zo mogelijk nog volgend jaar voor Sluiters geboortedag (22 maart) hier een door beeldhouwer Anton ter Braak te ververvaardigen kunstwerk te laten verrijzen. Vijf jaar later is het vier eeuwen geleden dat hij hier werd geboren.

Sluiters geboortehuis stond aan de Nieuwstraat (nu nummer 15), tegenover de oude Caecilia-kerk, van de Protestantse Gemeente te Neede. Zijn werk was enkele eeuwen zeer populair. Het plan voor een kunstwerk wordt mede gedragen door belangrijke instellingen in Neede, zoals de lokale VVV (Stichting TIP Neede), die als opdrachtgever wil fungeren en de kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente Neede, die hiervoor grond naast de kerk (Nieuwsstraatzijde) beschikbaar willen stellen.

Wens leeft al een paar jaar

Al sinds 2016 wordt door geïnteresseerden in (cultuur)historie in en buiten Neede gesproken over de wens Sluiters geboorteplek te markeren met een blijvende herinnering. Op verzoek uit die kring heeft beeldhouwer Anton ter Braak, die vaker naar het geschilderde portret van Sluiter werk schiep (onder andere een Sluiterplaquette voor de Grote of Sint Michaëlskerk in Zwolle, waar de dichter is begraven) zelfs al eens een ontwerp gemaakt.

Sluiterkenner Arend J. Heideman sprak in oktober bij de presentatie van de Willem Sluiter Prijs, waarvoor Anton ter Braak een passende penning met een beeld van de dichter erop vervaardigde, opnieuw over het idee voor een herinnering bij zijn geboorteplek. Dit bracht hem direct in contact met twee actieve Needenaren, die graag steun wilden verlenen aan realisering van dit plan. Eén van hen is de nauw bij de al meer dan een eeuw oude VVV Neede betrokken Mans Koster. Hij speelde al langer met deze gedachte en zorgde er drie jaar geleden ook voor dat bovenin de natuurobservatiepost op de Needse Berg een modern Sluitergedicht werd aangebracht. Op persoonlijke titel meldde ook Dinant Rohaan zich. Hij is onder andere voorzitter is van de kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente te Neede.

Passend en met voldoende allure

Bovengenoemd drietal vormde hierop een comité en concludeerde dat het kunstwerk in de eerste plaats passend bij de dichter moet zijn en bij Neede en dat het om waardig te zijn voldoende allure dient te hebben. Een borstbeeld op een sokkel van Bentheimer zandsteen – eeuwen lang in de vorm van doopvonten, waterputten en bouwmateriaal in deze streek gebruikt – bij de zijmuur van de kerk, tegenover de geboorteplek, leek hen hiervoor zeer geschikt. De aangewezen kunstenaar is in hun ogen Anton ter Braak. Opmerkelijk genoeg staat van de uit Neede afkomstige Ter Braak wel werk in plaatsen in de omgeving, maar nog niet in zijn geboorteplaats. Op basis van een offerte van hem is het comité begonnen met een financiële actie voor realisering van het plan.

In zijn periode als predikant in het naburige Eibergen van 1653 tot 1673 ontwikkelde Willem Sluiter zich als dichter. Hij hief een lofzang aan op het eenvoudige plattelandsleven en zijn dichtregels over dees' achter-hoek zijn vaak in verband gebracht met de streeknaam Achterhoek. Zijn werk, waarin de geest van de Moderne Devotie doorklinkt, is vele malen herdrukt.

Artkel op pagina 2 en 3 van Achterhoek Nieuws op 5 mei 1921.

Artikel dagblad Tubantia op 29 april 2021.