Dat een Nederlandse hoogleraar in 1875 één van zijn brieven uit Zuid-Amerika voor een Nederlandse krant begon met het uitvoerig citeren van dichtregels van Willem Sluiter (1627-1673), bevestigt hoe populair het werk van deze dichter is geweest. Prof.dr. H. Weyenbergh schreef als ‘een Nederlander in den vreemde’ enige jaren deze brieven. Het ‘Nieuws van den dag; kleine courant’ publiceerde ze. De hoogleraar riep met deze serie ook de toorn over zich af van dagblad De Tijd. Dat hekelde de afkeer die het hierin beluisterde van de katholieke kerk, maar had geen betrekking op de dichtregels. Interessant is dat de reactie van de krant ook informeert over de bezigheden van de briefschrijver uit Cordova. Weyenbergh ontleende de dichtregels aan Sluiters lange gedicht Buiten-Leven (1516 regels), waaruit hij los enkele verzen citeerde. Hiermee wilde hij weergeven in welke stemming hij er zijn studie voortzette. Dat kon kennelijk niet beter dan met woorden van een dominee van het ‘landelijke’ Eibergen, die zo wereldwijd weerklank vonden. Elders las ik dat de jong (42 jaar) overleden geleerde ook hielp bij het bevorderen dat er een Spinoza-beeld in Den Haag kwam, dat in 1880 is onthuld. Kennelijk kon hij uit de voeten met zowek Sluiter als Spinoza.

Beeldhouwer Anton ter Braak heeft zich in Nordhorn bij Natursteinwerk Monser  (https://www.monser.de/) goed laten informeren over Bentheimer zandsteen. Hij werkt aan het borstbeeld van de dichter Willem Sluiter (1627-1673), dat op 22 maart wordt onthuld bij de Grote Kerk in Neede, tegenover Sluiters geboorteplek. Dit kunstwerk komt te staan op een sokkel van deze natuursteen. Zandsteen vervult hier een symboolfunctie, verwijst naar een geschiedenis van eeuwen, vernieuwt de band tussen Nederland en Bentheim en verbindt op poëtische wijze ook de Achterhoek met Münsterland. Bentheimer zandsteen is niet alleen eeuwen lang gebruikt als bouwmateriaal, ook in onze streek, maar ook voor doopvonten en waterputten – bronnen van leven. Nergens anders dan in de gemeente Berkelland staan zoveel putten met een zeer oud jaartal erop, drie zelfs al van voor Sluiters geboorte. Twee in Gelselaar uit de 16e eeuw: de oudste voor boerderij Stokkink met het jaartal 1575. En voor Huize de Kamp in Neede staat een Bentheimer put waarop het jaartal 1609 prijkt. De vierde in deze rij staat in Rekken en draagt het jaartal 1697. Opmerkelijk genoeg komt het zandstenen doopvont in de oude Mattheüskerk van Eibergen, dat van voor Sluiters komst als dominee naar deze kerk in 1653 tot 1971 onder een vloer verborgen was, niet uit Bentheim. Het is gehouwen uit het zuidelijker gelegen Baumberger zandsteen, bij Havixbeck. Net als beelden in Needse kerk. Enkele jaren voor Sluiters geboorte werden uit de kerk in Neede bijzondere beelden verwijderd. Na een ingrijpende restauratie schitteren ze sinds 2016 achter glas in het voorportaal, onder de kerktoren van de Grote Kerk. Havixbeck doet direct ook denken aan poëzie. De grote Duitse dichter en schrijver Annette von Droste-Hülshoff (1797-1848) werd er geboren, in Burg Hülshoff, dat als museum nu aan haar is gewijd. Dichter, journalist en natuurkenner Sander Grootendorst stond vorig jaar bij het populaire poëziefestival in Gelselaar al eens stil bij de verhouding van haar werk tot dat van de Achterhoekse dichter en tijdgenoot A.C.W. Staring. Op 22 maart wil in Neede bij het borstbeeld van Sluiter in Neede opnieuw over de grens blikken. Voor meer informatie zie: https://willemsluiter.preview.ideemedia.cloud/.

Juist nu hard gewerkt is en wordt aan een kunstwerk van Willem Sluiter in Neede, waar hij in 1627 is geboren tegenover de Grote Kerk, krijgt de dichter ook landelijk steeds meer aandacht. Gea Touw van café-restaurant De Viersprong in Markelo maakte me er op attent dat op 22 december zelfs in het bekende tv-programma Per Seconde Wijzer zijn bekende regels over dee’s achter-hoek werden voorgedragen, door presentator Erik Dijkstra. Misschien is dit nog wel een nevenvrucht van het voorwerk van de drie jaar geleden overleden streekhistoricus Bennie te Vaarwerk. Het borstbeeld van Willem Sluiter wordt vervaardigd door de beeldhouwer Anton ter Braak, die zijn atelier heeft in het Noordijkerveld. Daar zag ik met Dinant Rohaan (links) en Mans Koster (midden) enige tijd terug hoe ver hij toen al was gevorderd.

Willem Sluiter (1627-1673) dichtte ook een lofzang op Maria. Met zijn ‘Lof der Heilige Maagt Maria’ keerde hij zich in 1669 tegen de aantijging dat protestanten haar niet zouden eren. Juist nu ik een verhaal voor maart volgend jaar over Sluiter en het rampjaar 1672 heb afgerond, waarin ik dit gedicht noem, ontving ik een interessante tip. Voormalig stadsdichter Alet Roukes uit Zwolle wees me erop dat Sluiter een exemplaar van zijn lofzang met een apart gedicht toezond aan de Zwolse kunstenares Gesina Ter Borch (1633-1690), dochter en leerling van Gerard ter Borch. Sluiter riep haar hierin op Maria (“Niet op een vreemde Roomsche wijs”) te schilderen. Of dit iets heeft opgeleverd, kon ik niet achterhalen, maar wel is via het Rijksprentenkabinet uit 1659 van haar hand al haar ‘Heilige Maagd met het Kind’ te zien (1^e illustratie bij dit bericht). Sluiters begeleidende regels werden rond 1887 ontdekt door mr. J.I. van Doorninck, die ze publiceerde in Versl. En Meded. Overijss. Regt en Gesch. Interessant is ook een artikel uit het Overijsselsch Dagblad van 8 augustus 1931 over Mariaverering in Overijssel, waarin Sluiter prominent werd vermeld.