Grote bijdrage Bennie te Vaarwerk aan Sluiter-revival

Op een Sluiterochtend in 2017 ontmoette Bennie te Vaarwerk (links) onder anderen Peter Sluiter, en verre nazaat van dichter en dominee Willem Sluiter.

Bennie te Vaarwerk (1958-2018) leverde met activiteiten in zijn laatste levensjaren een grote bijdrage aan herleving van de belangstelling voor Willem Sluiter en zijn werk. Een door ondergetekende georganiseerde Sluiterochtend van een poëziekring op maandag 24 april 2017 in Eibergen vervulde hierin een beslissende rol. Zonder een tip hierover bij een toevallige ontmoeting met Thomas Lijfering uit Borculo had Te Vaarwerk die niet bezocht en waren belangrijke Sluiteractiviteiten nooit ontwikkeld.

Idee feest kreeg vleugels op Sluiterochtend

Bij een historicus als Te Vaarwerk, ook al verdiepte hij zich vooral in de geschiedenis van een paar eeuwen geleden, past het ook dit recente verleden goed vast te leggen. Ik doe dit mede aan de hand van de biografische schets die ik schreef over hem voor de site van de Willem Sluiter Prijs (https://willemsluiterprijs.nl/bennie-te-vaarwerk-1958-2018/), die aan hem is te danken.

Het idee voor de viering van Willem Sluiter en 350 jaar Achterhoek kreeg vleugels op de Sluiterochtend in Eibergen. Te Vaarwerk kwam er onder andere in contact met een verre nazaat van de dichter en dominee, Peter Sluiter uit Amsterdam. Ook vertegenwoordigers van museum De Scheper in Eibergen, die de grootste collectie ter wereld van Sluiters werk bezit, waren nauw betrokken bij deze bijeenkomst. Besloten werd spoedig hierna vanuit deze groep mensen verder te werken aan plannen voor een culturele en historische viering in 2018.

Dit feest en het onderzoek hierbij voor het boek ‘Van achter-hoek tot Achterhoek’ heeft Te Vaarwerk zeker gestimuleerd een Willem Sluiter Prijs voor de Achterhoek in het leven te roepen. Die bestaat uit een door beeldhouwer Anton ter Braak vervaardigde penning en een bedrag van vijfduizend euro. Met een legaat maakte hij het mogelijk die eens in de vijf jaar uit te reiken. Troubadour Hans Keuper ontving de prijs in 2021 als eerste. Zo kan de naam van Sluiter nog vele jaren door blijven klinken.

Gezien de verwevenheid van Sluiter met de geschiedenis van de heerlijkheid Borculo is het niet vreemd dat Te Vaarwerk interesse voor hem kreeg. Jaren geleden, toen dat bij anderen nog niet leefde, vroeg hij zich al af te wat de dichter en dominee precies verstond onder dees’ achter-hoek. In eerste instantie veronderstelde hij nog dat hierbij gedacht kon worden aan het gebied van de heerlijkheid Borculo. Later begreep hij dat de woorden eerder sloegen op het plekje rondom Sluiters eigen haard. Die kennis verwierf hij door zich verder te verdiepen in het werk van Sluiter. Langs digitale weg publiceerde hij hier ook over.

Warme gevoelens voor protestantse dichter

Ondanks zijn katholieke achtergrond moet Bennie steeds warmere gevoelens hebben gekregen voor deze protestantse dichter. Hij bekeek hem door zijn historische bril, ook het hekeldicht op de mis, dat hem zo tegen het einde van zijn leven niet echt stak. Zo liet hij me in een hospice in Haaksbergen enkele weken voor zijn overlijden blijken. Graag had ik over zijn fascinatie voor Sluiter nog vaker met hem gesproken. Mensen, zoals de medebestuursleden van de stichting voor de Willem Sluiter Prijs, die hem veel langer goed hebben gekend, bleken me hierover helaas niet meer te kunnen vertellen. Te Vaarwerks publicaties en activiteiten blijven uitdrukken hoe groot zijn interesse was.

De verschijning begin september 2018 van het door hem boek ‘Van achter-hoek tot Achterhoek’, naar zijn idee en met de titel die hij bedacht, mocht hij nog meemaken. Enkele dagen later is Bennie te Vaarwerk overleden. In Sluiters kerk in Eibergen, de Oude Mattheus, is de uitvaartdienst van Bennie te Vaarwerk gehouden, met de protestantse Andrea Fuhrmann als voorganger. Met deze, in de Lutherse traditie opgegroeide, geestelijk verzorger kreeg hij in het Enschedese ziekenhuis goed contact.

Voorspelling over meer aandacht kwam uit

Op een zaterdag in april 2017 kwam Thomas Lijfering in Eibergen Bennie te Vaarwerk tegen. Hem maakte hij attent op de Sluiterochtend die maand in Museum de Scheper in Eibergen. Bij zijn aanmelding vroeg ik hem of hij op basis van zijn grote kennis van de geschiedenis van de heerljkheid Borculo die ochtend ook nog iets wilde vertellen. Graag bleek hij hiertoe bereid. De rest van de bijeenkomst volgde hij zelf met grote interesse.

Bij een gedenksteen voor Willem Sluiter in een buitenmuur van de Oude Mattheüskerk deelnemers aan de Sluiterochtend op 24 april 2017 in Eibergen, die zulke grote gevolgen had voor de ontwikkeling van nieuwe activiteiten. Op de achtergrond Museum de Scheper. Tweede van rechts: Bennie te Vaarwerk, geheel links Thomas Lijfering, die hem op het spoor bracht en in het midden op de achtergrond met ringbaard verre nazaat Peter Sluiter. 

Op zijn eigen site ‘Geschiedenis Stad en Heerlijkheid Borculo’ berichtte hij er die week ook over de in zijn ogen ‘bijzonder geslaagde bijeenkomst’: “Ik heb al eerder geschreven over de achterhoek die Achterhoek werd. Daar zal in het komende jaar nog veel meer aandacht voor komen.” Deze voorspelling kwam uit.

Arend J. Heideman                                                                                 Gelselaar, januari 2023