Willem Sluiters initialenrijke lofdichteres

Een archiefstuk in Museum de Scheper in Eibergen (linksboven in collage) herinnert aan het contact van Willem Sluiter met Margareta de Sandra-Tortarolis uit Deventer en zijn handschrift hierbij dat een paar eeuwen later weer aan het licht kwam (rechtsonder). Een artikel van de Nieuwe Taalgids uit 1970. ‘Willem Sluiters initialenrijke lofdichteres’, luidde de titel. Hierin werd onthuld wie de belangrijke Deventerse was die in 1661 met een gedicht voorin Willem Sluiters eerste bundel prijkte, zijn Psalmen, Lof-Sangen en Geestelike Liedekens (zie onderin collage, links en midden).

Eind 2007 volgde hierbij nog een onthulling. In reactie op de verschijning van het boek Willem Sluiter anno nu verklapte Zutphenaar Gerrit Odink dat hij een bundel bezat met het handschrift van Sluiter. Daarin staat voorzin de door Sluiter geschreven opdracht aan Margareta de Sandra. Het was dus haar bundel van deze dichter. Dit exemplaar onderstreept nog eens de belangrijke rol die vrouwen vervulden bij zijn werk

Konstrijk of geknutsel?

Sluiterbiograaf C. Blokland, die in zijn proefschrift veel goede informatie wist te presenteren, lukte het niet te achterhalen wie de lofdichteres was, die mogelijk vanwege een financiële bijdrage, zo prominent in Sluiters eerste bundel kwam te staan. In tegenstelling tot Sluiter, die haar in zijn opdracht ‘konstrijk’ noemde, prees hij haar dichtregels niet. Hij schreef dat ze zich beijverde de negen muzen in verband te brengen met Sluiters werk, maar dat dat ze “slechts een geforceerd geknutsel” bereikte.

Op het titelblad van haar bundel schreef Sluiter: “Aen die Welgeborene, deugt- ende konstrijke Vrouwe, Me-vrouwe Margareta Tortarolis, Ghemalin van de Hoogh-Eed. en Manhaften Heer H. de Sandra, Ridder en de Ritmeester & wort dit Boeksken met alle onderdanigheit en schuldigen plicht opgedragen van den Autheur W. Sluiter.” Odink kocht voor ‘veel geld’ deze bundel in de jaren tachtig, via een antiquariaat in Enschede. 

Ook geportretteerd door Van Anraadt

Margareta de Sandra is net als Sluiter in 1627 geboren. Zij was getrouwd met de Deventer ‘commandeur’ Hendrick de Sandra. Haar vader behoorde volgens een boek van L. Engelberts uit 1927, tot de schatrijke burgers van Leiden. Met zijn nalatenschap kreeg de al vermogende schoonzoon Hendrick de Sandra, die op latere leeftijd voor een militaire loopbaan koos, een ongehoord groot bezit in handen.

Een historische novelle uit 1927, onder de titel ‘Anna Maria de Sandra’ (zie illustraties boven in het midden), informeert over haar. Vereniging De Waag kocht enkele jaren geleden de portretten van Margareta en haar echtgenoot. Het Historisch Museum Deventer, gevestigd in De Waag, kreeg de doeken in bruikleen. Met dank aan de Stichting Deventer Verhaal kan haar portret in deze collage worden getoond. De portretten zijn geschilderd door Pieter van Anraedt, die ook het bekende portret van Willem Sluiter en dat van zijn zus Maria schilderde.