Ontdekking portret Sluiter brengt Achterhoek extra vreugd

Bij de activiteiten rond de viering van 350 jaar Achterhoek is een opmerkelijk portret ontdekt van dominee en dichter Willem Sluiter (1627-1673). Zijn bekende dichtregels “Waer iemant duisent vreugden soek/ Mijn vreugt is in dees’ achter-hoek” uit 1668 vormden de aanleiding voor feestelijkheden dit jaar in deze regio. Een schilderij van de in Zuid-Afrika beroemde kunstenaar Frans Oerder (1867-1944) brengt nu extra vreugd. Elementen van twee kunstwerken uit de 17e eeuw zijn er goed in te herkennen.

Peter Sluiter uit Amsterdam, een verre nazaat van dominee en dichter Sluiter, is lid van de projectgroep Willem Sluiter en 350 jaar Achterhoek. Hij maakte de projectgroep attent op het onbekende schilderij van Oerder. Het is in het bezit is van een in Utrecht wonend familielid van hem, Janneke Sluiter.

Fotografen naar Utrecht

De projectgroep raakte zo enthousiast dat de fotografen Peter Jan van Haaften en Arie Burggraaf van museum De Scheper in Eibergen deze week naar Utrecht zijn gestuurd voor het vervaardigen van goed beeldmateriaal, dat op allerlei manieren benut kan worden de komende maanden. Zo zal een foto van het schilderij het omslag sieren van het boek ‘Van achter-hoek tot Achterhoek’ dat de historische kringen van Eibergen en Neede begin september laten verschijnen. Eén van de artikelen in dit boek belicht ook hoe Willem Sluiter met portretten en prenten langer in beeld blijft.

Met het werk van Oerder kreeg de reeks kunstwerken met betrekking tot Willem Sluiter een opmerkelijk vervolg. Oerder is nauw verbonden met Zuid-Afrika. Hij schilderde het Sluiterportret waarschijnlijk ongeveer een eeuw geleden. Zijn werk roept direct het indringende portret in herinnering dat Pieter van Anraadt (1635-1678) schilderde van Sluiter, al heeft Oerder waarschijnlijk alleen de kopie onder ogen gehad die Sluiternazaat en tijdgenoot Willy Sluiter hiervan vervaardigde. Wellicht nog sterker liet Oerder zich inspireren door de belangrijkste Sluiterprent van de etser Jan Luyken. Daarop is de dichter te zien voor het open venster.

Op het doek van Oerder is op de achtergrond het binnenhalen van de oogst te zien, in een Achterhoeks landschap. De dichter zit deze keer niet links, zoals bij Luyken, doch kijkt ons van rechts aan, net als op het geschilderde portret van Van Anraadt.

Contact Oerder met nazaten

Oerder werd geboren in Rotterdam en is in Pretoria overleden. Bekendheid en respect verwierf hij door zijn bloemstillevens, Transvaalse landschappen en portretten, waaronder zo’n 600 kinderportretten. In 1890 vertrok hij voor de eerste keer naar Zuid-Afrika. Tijdens de Boerenoorlog maakte hij veel schetsen van oorlogssituaties. Een economische crisis dwong hem in 1908 terug te keren naar Nederland. Dertig jaar later vertrok hij opnieuw naar Zuid-Afrika, waar hij als een beroemdheid weer werd binnengehaald. In tal van Zuid-Afrikaanse musea hangt werk van hem.

Waarom hij zijn Sluiterdoek maakte en hoe hij geïnspireerd raakte door het portret van de dichter en de prent van Luyken, is niet bekend. In elk geval heeft hij contact gehad met nazaten van de dichter. Zo schilderde hij in 1924 ook toenmalig rector-magnificus van de Gemeente-universiteit in Amsterdam (nu UvA), prof.dr. Carel Philip Sluiter. Bovendien maakte hij portretten van twee van diens kleindochters.