Meer zicht op kopie Willy Sluiter van Sluiterportret
De door Willy Sluiter nageschilderde portretten van Maria en Willem Sluiter, waarschijnlijk nog in zijn atelier. Harry ter Kuile uit Enschede, die de originele portretten van hen bezat, stuurde deze foto aan H.H. Sluiter in Amsterdam, die de kopieën besteld had.
Kunstschilder Willy Sluiter (1873-1949, een nazaat) maakte kopieën van Pieter van Anraedts portretten van dichter Willem Sluiter en zijn zus Maria. Over de ontstaansgeschiedenis was niks bekend. De Sluitercollectie, die de Stichting Willem Sluiter recent ontving van Hetta Versteeg-Schönfeld, onthult er alsnog iets over. Zo komt na jaren aan het licht, dat hij zijn twee kunstwerken voltooide in april 1931.
De pas geschonken Sluitercollectie bestaat voor een groot deel uit spullen, die afkomstig zijn van Hermanus Henricus Sluiter (1900-1973) uit Amsterdam, een ongetrouwde oud-oom van Hetta Versteeg. Hij heeft schilder, tekenaar en grafisch ontwerper Willy Sluiter [1], die hij aanschreef met ‘waarde neef’ (ze waren volle neven, ondanks 27 jaar leeftijdsverschil), waarschijnlijk om kopieën van de Sluiterportretten gevraagd. De originele portretten kwamen in 1916 via een veiling in bezit van Harry ter Kuile uit Enschede en zijn nog steeds in particulier bezit (zie Portretten van Sluiter en zijn zus tot 1916 in Neede).
In een noot maakte Sluiterbiograaf C. Blokland al melding van de twee kopieën die H.H. Sluiter bezat. Twee familieleden van hem erfden ze. Deze portretten van Sluiter en zijn zus gingen daarna gescheiden verder. Ter gelegenheid van de onthulling van Sluiters borstbeeld in Neede in 2022 stond Zoë Verloop uit Amsterdam het door Willy Sluiter geschilderde portret van haar verre voorvader af om te exposeren in de Achterhoek (Borstbeeld Willem Sluiter brengt zijn portret even naar Neede). Toen werd er op dit informatiepunt en in een persbericht nog bij vermeld: “Waarom, wanneer en op wiens initiatief ze zijn geschilderd, is niet bekend.”
Zelfportret (links) uit 1899 van Willy Sluiter en zijn kopie van Willem Sluiters portret.
Willy Sluiter was een gezocht portretschilder. Vreemd is het dus niet, dat hij zich ook waagde aan een kopie van Van Anraedts Sluiterportret. De kunstenaar uit de Sluiterfamilie blijkt dit niet te hebben gedaan op jonge leeftijd en waarschijnlijk ook niet op eigen initiatief. Dit is af te leiden uit een briefwisseling in april 1931 tussen hem en H.H. Sluiter, die hij aanschreef als ‘Waarde Herman’. Vanuit Den Haag, waar Willy vanaf 1916 woonde, zond hij op 1 april 1931 een bericht met foto’s van zijn vorderingen naar Amsterdam. Over de foto’s was hij niet tevreden. Die konden scherper. Hij had zich geen tijd gegund eerst zijn portretlensje op te zoeken.
Herman was er echter volgens een reactie, in potlood onder zijn brief, desondanks blij mee. Voor hem beantwoorden ze aan het gestelde doel. Hij vroeg aansluitend ook bij het portret van Maria nog eens naar de ogen te kijken, dacht dat het met de lichtpuntjes misschien niet klopte. Indien mogelijk wilde hij ook iets wits bij haar nog wat duidelijker uit laten komen. Verzoeken die je je alleen maar voor kunt stellen van iemand die om de portretten heeft gevraagd.
Via Harry ter Kuile uit Enschede ontving H.H. Sluiter een foto (te zien aan begin van dit artikel) waarop beide portretten naast elkaar te zien waren, op een schildersezel. Op een enveloppe (met helaas onleesbare poststempel), waarmee de foto kennelijk is verzonden, stond met pen geschreven “met photo in W. Sluiters atelier”. Deze illustratie onthult achteraf dat de originele portretten die Willy Sluiter onder ogen kreeg, toen al waren voorzien van een ovalen passe-partout. In 1919 publiceerde H.W. Heuvel in zijn boekje over Willem Sluiter foto’s van beide schilderijen waarop alles nog onbedekt was. Helaas zijn de originelen niet te zien op de foto van Ter Kuile. Heeft hij die vervoerd en na die tijd weer afgehaald in Den Haag en toen een foto gemaakt van het werk van Willy? Dat zou kunnen, maar is helaas niet vermeld en ook niet bekend bij de huidige eigenaren.
In de tweede helft van 1931 zijn beide kopieën afgeleverd in Amsterdam bij H.H. Sluiter. Omdat Willy Sluiter het lastig vond de portretten “in den Ford” te vervoeren, verzond hij ze op donderdag 23 april via een schipper, met de opdracht ze zaterdag 25 april van dat jaar te bezorgen. Hij wilde die dag vanuit de residentie zelf komen koffiedrinken, of lunchen bij Herman in de hoofdstad. Voor het eten wilde hij die dag weer terugreizen naar ‘’t Haagie’. Zo weten we na bijna een eeuw hoe Willy zijn Sluiterportretten voltooide.
Arend J. Heideman, juli 2025
[1] Voor de biografie van Willy Sluiter zie https://www.simonis-buunk.nl/kunstenaar/willy-sluiter/kunstwerken-te-koop/1667/ en https://nl.wikipedia.org/wiki/Willy_Sluiter.