Sluiters komische gedicht bij onverwacht bezoek

De relatie van de dichter Willem Sluiter (1627-1673) tot vrouwen kwam vanaf eind 2021 in de schijnwerpers te staan. Hier is nog een interessant voorbeeld aan toe te voegen. Met een komisch gedicht, waarin hij zich met humor uit een lastige situatie schreef. Ik las het voor het eerst in een Gelderse almanak uit 1837, die ik via internet aanschafte. Wie Sluiter echt wil leren kennen, moet zeker dit gedicht lezen. Het leert, dat je met hem ook kon lachen. Hoeveel mensen hiervan wisten, is de vraag.

In de Geldersche Volks-almanak voor het jaar 1837 staan twee gedichten van Sluiter, die anderhalve eeuw na zijn overlijden via dit drukwerk pas zijn gepubliceerd (en er is daarna een paar keer naar verwezen en uit geciteerd). Hoe en door wie deze voor publicatie zijn aangeboden, is niet bekend. Zo weten we ook niet of Sluiter er ooit iemand kennis van heeft laten nemen, van mee heeft laten genieten. 

Het eerste gedicht gedicht is vast wel door iemand gelezen. Het was gericht aan een nicht in Arnhem. Die bedankte hij voor het hem tijdens de vlucht aan het eind van zijn leven gastvrij onthalen met een bovenkamertje. Interessanter en aantrekkelijker – met leuke regels over zijn leefomgeving – is het tweede gedicht, over een zeer onverwacht bezoek van de gravin en haar dochter uit Borculo (de echtgenote van graaf Otto van Limburg Styrum, Elisabeth Charlotte burggravin van Dohna en vrijwel zeker haar dochter Amelia Louysa Wilhelmina).

Ondanks zijn warme band met hen schrok hij. Zij overvielen hem op 30 maart 1671 met een bezoek tegen etenstijd. Kennelijk waren ze niet gerust op het functioneren van de huishouding van Sluiter, die na het overlijden van zijn nog jonge vrouw, die hem twee kinderen naliet, was aangewezen op de hulp van een meid.

Met enige overdrijving en ironie reageerde hij in dichtvorm op hun komst. Al na een paar vierregelige verzen zag hij echter kans ook in dit geval de voordelen van zijn sobere levensstijl te schilderen. Hij slaagde er zelfs in volledig in eigen geest ook nog een vrome draai te geven aan zijn 68 regels tellende gedicht. Het complete gedicht leest u hieronder. 

Hoeveel tijdgenoten van Sluiter het onder ogen hebben gehad, weten we dus niet. Vermoedelijk is het uiteindelijk via nazaten gepubliceerd. Zouden ook de gravin en haar dochter het gelezen hebben? De onderdanige woorden vooraf en ter afsluiting maakten dit wel mogelijk. Of kon hij het zich als dominee en naar hen toch niet veroorloven achteraf het zo grappig te presenteren? Ze bewonderende hem en zijn werk, maar hij was wel volledig ondergeschikt aan de graaf en zijn familie in het kasteel te Borculo. Als zij er ook om hebben kunnen lachen, was de band voor die tijd wel zeer hecht en vriendschappelijk.

Wilt u ook het gedicht aan zijn nicht Amgerdina Binkhorst uit Armhem lezen klik dan op deze zin. 

Arend J. Heideman                                                                                                Gelselaar, april 2022 (aangepast en aangevuld in oktober 2025)