Alle de werken. Een titel met deze woorden erin siert het verzameld werk van dichter Willem Sluiter. Om iedereen, ook wie niet zo’n begeerde bundel bezit, de kans te geven er kennis van te nemen, geeft dit informatiepunt het complete werk hier digitaal door, via scans die op internet zijn te vinden. Dankbaar gebruikmakend van alles wat de afgelopen jaren is gedigitaliseerd. Bundeling inclusief wat niet in het verzamelde werk is te vinden, zoals zijn Latijnse gedichten, met een vertaling.

Van Achterhoek tot Amsterdam; Willem Sluiter; 350 jaar gedrukt, gelezen en gezongen. Dit is de titel van de unieke expositie in de Vrije Universiteit Amsterdam, die tot en met eind februari 2024 s te bezichtigen. Het grote verhaal bij deze expositie is te lezen door te klikken op de volgende link: https://storymaps.arcgis.com/collections/b2d3992416ad49f3b21cdef32de14444?item=1, of op dit bericht. 

Gert Oosterom tijdens zijn lezing bij de opening van de expositie over Willlem Sluiter en zijn werk in de Vrije Universiteit Amsterdam, waarbij hij ook liederen van deze dichter zong. Foto: Henk Oltvoort. 

door Gert Oosterom

(Deze auteur uit Gouderak verdiept zich al vele jaren in de liederen van Willem Sluiter en zingt die nog vrijwel dagelijks. Bij de opening op 1 december 2023 van de expositie over deze dichter in de Vrije Universiteit Amsterdam gaf hij onderstaande lezing, waarin hij ook zong (zie videobeelden).

In Geldersche Volksalmanakken is in het midden van de 19e eeuw verschillende keren gepubliceerd over Willem Sluiter en zijn onbekende dichtregels van hem afgedrukt. In drie gevallen gaat het om promotie/aanbieding van een nieuwe bundel. Opvallend hierbij is opnieuw één aspect: de relatie van de dichter met vrouwen. Zie ook het artikel over Sluiters komische gedicht bij onverwacht bezoek op deze site: https://willemsluiter.nl/101-sluiters-komische-gedicht-bij-onverwacht-bezoek.

In 1661 debuteerde de Eibergse predikant-dichter Willem Sluiter met zijn bundel Psalmen, Lof-sangen ende Geestelike Liedekens (PLG). Jan Colomp in Deventer verzorgde de uitgave. De liederen in deze bundel worden vooraf gegaan door Noodige onderwijsinge en vermaninge aen den Christelijke Sanger ende Leser (NO). In dit voorwoord verantwoord Sluiter de reden van de uitgave. Hij geeft ook aan wie, waar, wanneer en hoe men geestelijke liederen moet zingen.

door Gert Oosterom (hij zingt bij de opening Sluiterexpositie op 1 december 2023 in Amsterdam liederen van hem en geeft hierbij een toelichting)

Gert Oosterom (links en rechts; zie artikelen over hem op deze site) overhandigde in april 2017 aan in Museum de Scheper in Eibergen, hier vertegenwoordigd door Marjo van Nes, twee unieke nieuwe bundels met het werk van dominee Willem Sluiter, inclusief de melodieën, waaronder Psalmen, Lof-sangen ende Geestelike Liedekens. Hij zong er deze dag ook uit.

Couplet lofdicht Magnus Umbgrove bij Sluiters eerste bundel, met geliefd anagram.

Willem Sluiter was dol op anagrammen, letterkeer. Dit was meer dan spel voor hem (klik hier voor het artikel op deze site). Verdere bestudering van de bundel Psalmen, Lof-Sangen, ende Geestelike Liedekenswerpt een nieuw licht op zijn geliefdste anagram, waarmee hij ook ondertekende: Heer, sus lust my u will (sus betekent hierin aldus, of zo). Hij had het te danken aan zijn vriend en collega-dominee Magnus Umbgrove, is lang gedacht en geschreven (ook door mij), in navolging van C. Blokland. Die schreef in zijn proefschrift: “(…) het lijkt me wel aannemelijk, dat Umbgrove er de ‘vinder’ van is.” Achteraf rijst de vraag wat op dit punt klopt.

De receptie van Sluiter onder bevindelijk gereformeerden en daarbuiten

Dr. Jan van de Kamp, docent kerkgeschiedenis aan het Hersteld Hervormd Seminarie, gevestigd aan de Vrije Universiteit Amsterdam, tijdens zijn lezing bij de opening van de expositie over Willem Sluiter en zijn werk in de Vrije Universiteit. Foto's: Henk Oltvoort. 

door dr. Jan van de Kamp

(Ingekorte versie lezing op 1 december 2023 bij opening expositie over Willem Sluiter in Vrije Universiteit Amsterdam) 

De bevriende predikanten en dichters Joannes Vollenhove en Willem Sluiter waren allebei getalenteerd, alleen verschilden de talenten waarover ieder beschikte. Met deze conclusie sluit Geert Dibbets een artikel af, dat in de aanloop naar de expositie over Sluiter bij de Vrije Universiteit Amsterdam is gepubliceerd op deze site. Zie de link naar het artikel onderaan dit bericht.

Willem Sluiter is nauw verweven met de beweging van de Nadere Reformatie. Dit maakt hem en zijn werk interessant voor het wetenschappelijke, sinds 1977 verschijnende Documentatieblad Nadere Reformatie. Sluiterbibliograaf Georg Hartong publiceerde hierin enkele keren over hem. Naast belangrijke bibliografische aanvullingen gaf hij onbekende gedichten van Sluiter door, die hier worden besproken en opgenomen, mede ter illustratie. Een voor Sluiter uitzonderlijk korte reactie in dichtvorm, bij scherpe rooms-katholieke kritiek op zijn lofzang op Maria, prikkelt mogelijk tot verder onderzoek.

Sluiterbibliograaf Georg Hartong en voorkanten van de twee nummers van Documentatieblad Nadere Reformatie in het Sluiterarchief van Museum de Scheper in Eibergen.

In Amerika en India zien uitgevers er brood in werk van Willem Sluiter opnieuw te laten drukken, via printing-on-demand. 

Boeken met gedichten en liederen van Willem Sluiter zijn in onverwacht veel bibliotheken buiten Nederland te vinden, blijkt uit het verbazend productieve internationale zoekprogramma WorldCat. In Europa vinden we ze hier en daar in Engeland, Schotland en Duitsland, en wat minder in België, Spanje en Italië. Hoe die daar terecht zijn gekomen, zou per bibliotheek of zelfs per boek onderzoek vergen: zelf aangeschaft, donaties, door wie en welke betekenis hebben die boeken daar gehad? Buiten Europa scoren vooral Zuid-Afrika en de Verenigde Staten hoog, waar sinds de 17^e eeuw heel wat Nederlandse calvinisten naar toe zijn geëmigreerd, deels op zoek naar religieuze vrijheid, deels om armoede thuis te ontvluchten.

door Peter Sluiter